Su Arıtma Sistemi Nasıl Dizayn Edilmelidir
1. Öncelikle su arıtma Sistemi dizayn edilirken, su arıtma sisteminin kurulacağı alana keşif yapılması gerekmektedir. Yerin fiziki şartlarının uygunluğu önemlidir. Dikkat edilmesi gerekenlerin başında arıtma sistemi kurulumu için yeterli alan, ham su giriş hattı, arıtılmış su hattı, atık su hattı ve elektrik gelmektedir.
2. Çeşitli kaynaklardan elde edilen sular (kuyu suyu, baraj suyu, nehir suyu, göl suyu, deniz suyu gibi) kullanıma ve tüketime sunulmadan önce arıtılmaları şart olmuştur. Su arıtma sistemi dizayn edilirken, kaynak olarak hangi suyun tercih edileceği veya kullanılacağı önemli unsurlardan biridir. Her su kaynağının kendine özgü benzer özellikleri olan bir karakteristiği vardır. Fakat benzer karakteristiği olması, suların birebir aynı olması anlamına gelmemektedir. Bu durumda su kaynağı aynı olsa bile arıtma yöntemi ve dizayn kriterleri birbirinden farklı olabilir. Bu nedenle arıtılması istenen hamsuyun analizlerinin yapılması gerekmektedir.
Analizleri yapılmış su için hazırlanan su arıtma sistemi daha sağlıklı olacaktır. Örneğin; genellikle kuyu sularının sertlik değeri yüksektir. Sertlik; suda bulunan kalsiyum ve magnzeyum iyonlarını temsil eder. Kuyudan kuyuya sertlik değeri sert ya da daha çok sert olarak değişkenlik gösterir. Deniz suyunun iletkenliği yüksektir, içersinde ağır metaller bulunur. İletkenlik, suyun saflığını belirler. Suyun iletkenliği ne kadar az ise su o kadar saf demektir. Akdeniz’in iletkenlik değeri daha yüksekken Karadeniz’in iletkenlik değeri daha düşüktür. ikisi için de aynı miktarda su arıtılması gerekiyor olsa dahi dizayn kriterleri birbirinden farklı olacaktır. Nehir suları bulanıktır, içerisinde askıda katı madde miktarı yüksektir. Tüm bu dizaynlar arıtılacak su kaynağının kendine has karakteristiğine göre özel olarak yapılır.
3. Su arıtma sistemi üniteleri belirlenirken hamsu kaynağı ve hamsu analiz değerleri kadar arıtılmış suyun hangi amaçla kullanılacağı ve arıtılmış suyun hangi özelliklerde istenildiği de önemli bir unsurdur. Arıtılmış suların da kullanılacağı yere göre değişen bazı belirli özellikleri olabilir. İletkenliği sıfır olan saf su isteniyor olabilir ya da üretim için sertliği sıfır olan su isteniyor olabilir. Örneğin Hastanenin içinde kullanılacak genel arıtma sisteminin çıkış suyu değerleri ile hastanenin ameliyathane ya da laboratuvarında kullanılacak arıtma sisteminin çıkış suyu değerleri birbirinden faklıdır. Genel arıtma diye tabir edilen ön arıtma filtrasyon sistemleri güvenilir su tanımına uygun; renksiz kokusuz, bakterilerden arındırılmış sudur. Özellikle laboratuvarlarda tercih edilen su ise saf su’dur. Saf su eldesi sadece genel arıtma ile sağlanamaz, ön filtrasyon sistemine ek olarak farklı su arıtma sistemi ünitelerini gerektirir.
Başka bir örnek verecek olursak, İçme suyu standardı, kullanım suyu standardı birbirinden farklıdır. Uluslararası kabul gören insani tüketim amaçları sular için belirlenen Türk Standartları Enstitütüsü TSE 266 ve Dünya Sağlık Örgütü WHO standardları aşağıdaki gibidir;
PARAMETRE | TÜRK STANDARTLARI TSE 266 | DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) |
|---|
Bulanıklık | 25 NTU | 5 NTU |
Renk | 20 Co-Pt | 15 Co- Pt |
Bakır | 2 mg/l | - |
Demir | 0,2 mg/l | - |
Mangan | 0,05 mg/l | 0,5 mg/l |
Koku | - | - |
pH | 6,5-9,5 | 6,5-8,5 |
Sülfat | 250 | 250 |
Toplam Çözünmüş Madde | 1500 | 1000 |
Çinko | 5 | - |
Kalsiyum | 200 mg/l | - |
Sertlik | - | 500 mg/l |
Magnezyum | 50 mg/l | - |
Potasyum | 12 mg/l | - |
Sodyum | 200 mg/l | 200 mg/l |
Bakiye Klor | 0,1-0,5 mg/l | 5 mg/l |
Amonyum | 0,05-0,5 mg/l | 1,5 mg/l |
Koliform Bakteri | <1 NTU | 0 NTU |
Alüminyum | 0,2 mg/l | 0,2 mg/l |
Arsenik | 0,01 mg/l | 0,01 mg/l |
Baryum | 0,3 mg/l | - |
Kadmiyum | 0,005 mg/l | 0,005 mg/l |
Krom | 0,05 mg/l | 0,05 mg/l |
Florür | 1,5 mg/l | 1,5 mg/l |
Kurşun | 0,01 mg/l | 0,01 mg/l |
Civa | 0,001 mg/l | 0,001 mg/l |
Nitrit | 0,50 mg/l | 0,50 mg/l |
Nitrat | 50 mg/l | 50 mg/l |
Selenyum | 0,01 mg/l | - |
Gümüş | 0,01 mg/l | - |
Antimon | 0,01 mg/l | - |
Berilyum | - | - |
Klorür | 250 mg/l | 250 mg/l |
4. Uygulanacak arıtma kademeleri ve metotları ise; ham suyun içerdiği istenmeyen maddelerin çeşit ve miktarlarına ve suyun kullanma maksadına bağlı olarak, arıtma tesisinin yatırım maliyetleri ve işletme giderleri dikkate alınarak tayin edilir.
Su arıtma sistemleri sadece içmek ve kullanmak için değil birçok sektörde de üretim amacı ile kullanılmaktadır. Hatta üretilen ürünün içerisinde de kullanılmaktadır.
Şehir şebeke sularının arıtımında klorlama, ozonlama gibi arıtma teknikleri kullanılır, bunun amacı suda bulunan biyolojik organizmaların bertaraf edilmesidir. Buna ek olarak askıda katı maddelerin uzaklaştırılması için multimedia filtrasyon sistemleri ve organik kirliliği gidermek için çeşitli filtrasyon sistemleri kullanılır. Sanayide olduğu gibi özellikle termik santraller demiralize suya ihtiyaç duyar. Bunun nedeni, yüksek basınç altında buhar üreten kazanlara verilecek sularının tüm yabancı maddelerden uzaklaştırılmış olmasıdır.